Συμβιώνουν με τον άνθρωπο και εκτός από τις ζημιές που προξενούν, μεταδίδουν ασθένειες πολύ σοβαρές για τη Δημοσία Υγεία, όπως Λεπτοσπείρωση, Σαλμονέλλα, Πανώλη, Αιμορραγικό πυρετό με νεφρικό σύνδρομο, Τουλαραιμία, Λεμφοκυτταρική χωριομηνιγγίτιδα, Ηωσινοφυλλική μηνιγγίτιδα κ.α.
Τα πλέον ενδιαφέροντα και γνωστά συμβιωτικά είδη τρωκτικών είναι τα ακόλουθα:
Rattus norvegicus( οικ. Muridae)
Rattus rattus( οικ. Muridae)
Mus musculus( οικ. Muridae)
Προσαρμόζονται εύκολα σε κάθε περιβάλλον, είναι πανέξυπνα, με όλες τις αισθήσεις τους (πλην της όρασης) πολύ καλά αναπτυγμένες.
Η όρασή τους είναι περιορισμένη και είναι αχρωμοτοπικά (δεν ξεχωρίζουν χρώματα).
Παρ’ όλα αυτά διακρίνουν απλές μορφές, κινούνται άνετα σε χαμηλό φωτισμό και θυμούνται καλά τη θέση των αντικειμένων στο χώρο .
Οι κοπτήρες τους που έχουν σχήμα σμήλης, δεν φέρουν αδαμαντίνη και αναπτύσσονται συνεχώς. Η συνεχής αυτή ανάπτυξη θα μπορούσε να αποβεί καταστρεπτική για την εξέλιξη των τρωκτικών, εάν δεν φρόντιζαν να τα φθείρουν με συνεχές ροκάνισμα.
Πολλαπλασιάζονται ταχύτατα, γεννούν 6-8 φορές το χρόνο από 6-10 νεογνά κάθε φορά και φθάνουν σε σεξουαλική ωριμότητα 60 μέρες μετά τη γέννησή τους.
Τα παραπάνω είναι μερικά από τα πλέον βασικά χαρακτηριστικά που θα πρέπει να γνωρίζουμε για τη σωστή και επιτυχημένη αντιμετώπιση των τρωκτικών.
Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητη η συστηματική εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος διαχείρισης (ΙΡΜ, Integrated Pest Management) που συνίσταται σε:
1) Συστηματικό έλεγχο και καταγραφή
2) Καθαρισμό και τακτοποίηση
3) Προστασία των χώρων
4) Εφαρμογή μεθόδων μείωσης του πληθυσμού
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΩΝ ΤΡΩΚΤΙΚΩΝ
Για τη διαχείριση του πληθυσμού των τρωκτικών χρησιμοποιούμε οικολογικά και τοξικά μέσα.
Στα οικολογικά ανήκουν τα απωθητικά μέσα ( εκτός των χημικών) και οι παγίδες.
Στα τοξικά ανήκουν τα χημικά απωθητικά και κυρίως τα τρωκτικοκτόνα.
Οι παγίδες έχουν σκοπό τη γρήγορη μείωση του πληθυσμού (κυρίως των ποντικών) σε κλειστούς χώρους.
Η χρήση των τρωκτικοκτόνων προσφέρει σήμερα τη καλύτερη δυνατή λύση για την καταπολέμηση των τρωκτικών. Πρέπει να χρησιμοποιούμε πάντοτε προϊόντα εγκεκριμένα και μόνο μέσα σε ειδικούς δολωματικούς σταθμούς ασφαλείας.
Απωθητικά
Στα απωθητικά περιλαμβάνονται διάφορα μέσα όπως:
Χημικά σκευάσματα, δονητές, ηλεκτρικές ζώνες-φραγμοί, συσκευές παραγωγής ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, συσκευές παραγωγής υπερήχων (το ευρύτερα χρησιμοποιούμενο μέσο).
Παγίδες
Οι παγίδες αποτελούν ένα από τα πλέον αποτελεσματικά μέσα ελέγχου των τρωκτικών. Προσφέρουν μερικά μοναδικά πλεονεκτήματα στο πρόγραμμα καταπολέμησης όπως: ασφάλεια, γρήγορο αποτέλεσμα και γρήγορη απομάκρυνση των παγιδευμένων τρωκτικών (έτσι ώστε να εκμηδενίζεται ο κίνδυνος δημιουργίας δυσάρεστων οσμών, όπως μπορεί να συμβεί με νεκρά τρωκτικά από τοξικά χημικά που εγκλωβίζονται σε δυσπρόσιτα μέρη).
Οι παγίδες που χρησιμοποιούνται για την παγίδευση των τρωκτικών διακρίνονται σε :
Παγίδες κόλλας - Μηχανικές παγίδες - Ηλεκτρικές παγίδες
Οι παγίδες κόλλας είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στην καταπολέμηση των τρωκτικών και προτιμώνται να χρησιμοποιούνται σε πολλές περιπτώσεις ευαίσθητων χώρων, όπως οι χώροι τροφίμων ή γενικά όπου δεν επιτρέπεται η χρήση τρωκτικοκτόνων. Επίσης είναι ιδανικές για χώρους όπου τα τρωκτικά δεν προτιμούν να καταναλώνουν δολώματα ή για ένα χώρο, που μετά από εφαρμογή προγράμματος τρωκτικοκτονίας εξακολουθεί να παραμένει μικρός αριθμός τρωκτικών. Τέλος επιβάλλεται η χρήση τους όπου επιθυμείται η γρήγορη καταπολέμηση τρωκτικών και ειδικότερα των μικρών ποντικών, καθώς οι επίμυες (κοινώς λεγόμενοι αρουραίοι) δεν παγιδεύονται εύκολα.
Οι παγίδες κόλλας που υπάρχουν στην αγορά αποτελούνται από πλαστικούς δίσκους ή από τεμάχια σκληρού χαρτονιού με επικάλυψη ειδικής ισχυρής ατοξικής κόλλας, συνήθως εμπλουτισμένης με ειδική ελκυστική ουσία (όπως η παγίδες TRAPPER LTD & TRAPPER MAX PRO που θεωρούνται από τις πιο ελκυστικές παγίδες για ποντικούς).
Οι παγίδες κόλλας τοποθετούνται σε αποστάσεις 5-10 μέτρων για τους επίμυες και σε αποστάσεις 2-4 μέτρων για τους ποντικούς. Ο έλεγχος των παγίδων πρέπει να γίνεται τακτικά, κάθε 2 μέρες το αργότερο.
Οι μηχανικές παγίδες είναι δύο τύπων:
- Οι απλές παγίδες τύπου “snap trap” ( όπως οι μικρές Trapper Mini-Rex για ποντίκια
και οι μεγάλες T-REX για αρουραίους) που θανατώνουν τα τρωκτικά.
- Οι πολλαπλών συλλήψεων και συνεχούς λειτουργίας παγίδες κλειστού τύπου, μόνο
για ποντικούς (όπως Trapper 24/7, Multicatch Metal Mouse Trap). Οι ποντικοί μετά
την είσοδό τους στις παγίδες αυτές είναι αδύνατον να εξέλθουν και παγιδεύονται σε ειδική παγίδα κόλλας που έχει τοποθετηθεί εντός της μηχανικής παγίδας.
Ο έλεγχος των παραπάνω παγίδων πρέπει να γίνεται καθημερινά.
Οι ηλεκτρικές παγίδες είναι ειδικές συσκευές-παγίδες (the zapper) που χρησιμοποιούν ηλεκτρική εκκένωση για θανάτωση των εισερχομένων τρωκτικών. Τα τρωκτικά οδηγούνται εντός των ηλεκτρικών παγίδων με την βοήθεια δολωμάτων που τοποθετούνται εντός των συσκευών.
O έλεγχος των παραπάνω παγίδων πρέπει να γίνεται καθημερινά.
Όλες οι παγίδες είναι φιλικές προς το περιβάλλον, ασφαλείς και απλές στην χρήση.
Τρωκτικοκτόνα
Τα τρωκτικοκτόνα διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
Οξείας τοξικότητας και άμεσης δράσης.
Τα τρωκτικοκτόνα αυτά είναι ισχυρότατα δηλητήρια και έχουν άμεσο αποτέλεσμα, η χρήση τους όμως αποφεύγεται λόγω υψηλής επικινδυνότητας για το χρήστη και για άλλα ζώα που δεν είναι στόχοι. Σε περίπτωση εφαρμογής προϊόντος οξείας τοξικότητας σε πρόγραμμα τρωκτικοκτονίας, είναι απαραίτητο να προηγηθεί περίοδος προδόλωσης με το τροφικό δόλωμα που θα χρησιμοποιηθεί.
Χρόνιας τοξικότητας και βραδείας δράσης (anticoagulants)
Η κατηγορία αυτή των χημικών ουσιών προκαλεί αιμόλυση και συνήθως επιφέρει το θάνατο σε χρονικό διάστημα 4-7 ημερών.
Διακρίνονται σε δύο κατηγορίες.
α) Πρώτης γενιάς: Τα τρωκτικοκτόνα αυτά είναι πολλαπλών δόσεων και τα τρωκτικά πρέπει να τα λαμβάνουν συνεχώς για 4-10 ημέρες. Για το λόγο αυτό, πρέπει να υπάρχει διαθέσιμη ποσότητα τρωκτικοκτόνου συνεχώς μέχρι να σταματήσει η κατανάλωσή του από τα τρωκτικά. Σε αυτά ανήκουν σκευάσματα με τις εξής δραστικές ουσίες:
Chlorophacinone
Coumatetralyl
Diphacinone.
β) Δεύτερης γενιάς: Τα τρωκτικοκτόνα αυτά έχουν τον ίδιο τρόπο δράσης όπως και της πρώτης γενιάς, διαφέρουν όμως ως προς την απαιτούμενη ποσότητα που πρέπει να λάβουν τα τρωκτικά για να θανατωθούν. Θεωρούνται τρωκτικοκτόνα μιας δόσης ή περιορισμένων δόσεων. Σε αυτά ανήκουν σκευάσματα με τις εξής δραστικές ουσίες:
Bromadialone
Brodifacoum
Difenacoum
Diphethialone
Flocoumafen
